MARTINITOREN

De Martinitoren, gelegen aan de Grote Markt, is de bekendste en met zijn 96,8 meter ook de hoogste toren van de stad Groningen. De toren hoort bij de Martinikerk. Voor de stadjers, de inwoners van de stad, heeft de toren de bijnaam d' Olle Grieze.

In de Martinitoren hangt een gelui bestaande uit twaalf klokken, het grootste in Nederland na dat van de Domtoren in Utrecht.

Drie grote klokken zijn in 1577 en 1578 gegoten door Hendrick van Trier. De grootste, met een gewicht van 7850 kg en een diameter van 2,23 meter, wordt de Salvator genoemd, Latijn voor 'Verlosser'. De andere twee, de grote en de kleine Borgerklok ('burgerklok'), wegen respectievelijk 4200 en 3400 kg.

Door het (buiten het weten van de stadsmagistraten om) ontsteken van brandende pektonnen op de derde trans, uit vreugde na het vertrek van de Spaanse en met name de gehate Waalse troepen in 1577 (in het kader van de Pacificatie van Gent), vatte het bouwwerk vlam en stortte de toren gedeeltelijk in. Volgens Abel Eppens stortten daarbij de 17 beiaardklokken met donderend geraas naar beneden. Er bleef een hoogte van 69 meter bewaard. De geschonden toren staat afgebeeld op een kaart van de stad Groningen van Nicolaes van Geelkercken uit 1616. Er was al direct in 1577 besloten tot herstel, maar door de woelingen van de Tachtigjarige Oorlog duurde het nog tot 1627 alvorens de toren kon worden hersteld. De nieuwe toren kreeg een hoogte van 96,8 meter. Het grondvlak ligt op 6,80 m boven NAP. De eerste en tweede trans reiken samen tot 40 meter, de derde tot 55 meter en de vierde tot 68 meter. Daarboven werd een opengewerkte kroon geplaatst met kruis en windvaan. Vermoedelijk werd deze verbouwing tot de huidige uitstraling overzien door de Groningse stadsbouwmeester Garwer Peters. Van der Werff acht de hierboven vermelde reconstructie van Ter Kuile de meest waarschijnlijke en vermoedt dan ook dat de nieuwe torenbekroning geïnspireerd geweest is op die van de oude toren zoals gedacht door Ter Kuile. De bekroning van de toren lijkt te zijn geïnspireerd op de 17e-eeuwse Hollandse bouwkunst, zoals ook veel werd toegepast in Amsterdam en Haarlem.

Eeuwenlang hebben deze klokken vreugde en leed, oorlog en vrede aangekondigd. Na een malaria-epidemie in 1826 werd het dagelijks luiden van de klokken afgeschaft. Sinds 11 november 1982 luidt het Groninger Klokkenluiders Gilde (GKG) iedere zondag en op bijzondere dagen met de hand de klokken.

Op 9 September 2016 luidde de Martinitoren tijdens een manifestatie samen met 17 andere kerken in de stad de noodklok in verband met de problematiek naar aanleiding van de aardgaswinning

Wandeloverzicht