Deze vierdaagse tocht voert je door een van de meest verrassende grensstreken van Europa: van het Pajottenland in België tot diep in de Thiérache in Noord-Frankrijk. Je doorkruist glooiende landschappen, volgt oude heirbanen en ontdekt vergeten dorpen, versterkte kerken en historische sites die telkens nieuwe verhalen prijsgeven.

Dag 1 – Van Brussel tot Solre-le-Château

We starten net buiten Brussel en slingeren door het Pajottenland, waar de heuvels en holle wegen ons richting Halle en het Bos van La Houssière brengen. Dit woud staat bekend om zijn stille schoonheid, al draagt het ook een zwaardere geschiedenis met zich mee: het was ooit het decor van beruchte acties van de Bende van Nijvel.

Verderop passeren we de groeven van Ecaussinnes, waar de beroemde Petit Granit wordt ontgonnen – een hardsteen die we kennen van talloze dorpels en gootstenen in oude Belgische huizen. Ten zuiden van Soignies sluiten we aan op een kaarsrechte weg richting Mons. Dit lijkt een gewone landweg, maar in werkelijkheid volgen we hier een stuk van de oude Romeinse heirbaan van Bavay naar Asse, een uniek stukje geschiedenis dat zich haast eindeloos voor ons uitstrekt.

In Mons/Bergen lassen we een eerste stop in. Een kop koffie op de prachtige Grand Place doet wonderen, terwijl het futuristische treinstation van Santiago Calatrava onze aandacht trekt. Wie meer tijd heeft, kan het Mundaneum bezoeken of net buiten Mons het huis van Van Gogh ontdekken.

Daarna buigt de route zuidwaarts. Via het valleitje van de Trouille steken we de grens over, volgen even de Samber en bereiken de Thiérache. In Solre-le-Château valt meteen de scheve kerktoren op, waarrond een grappige legende hangt. Het kleine stadje biedt een gezellige tussenstop en vormt onze eerste overnachtingsplaats.

Dag 2 – Bocagelandschappen en versterkte kerken

Vandaag volgen we de rand van de “Laars van Henegouwen”. Onze eerste halte is de indrukwekkende steengroeve Wallers-en-Fagne, waar de beroemde pierre bleue gewonnen wordt. Daarna rijden we door het Bois de Macon: een dichte loofgroene kathedraal die plots opent naar een golvend landschap met een opvallend verschil. Hier zie je duidelijk het contrast tussen Frankrijk en België: aan de Franse zijde domineren bocagelandschappen met kleine percelen, omheind door hagen en houtwallen, terwijl die typisch Belgische structuren grotendeels verdwenen zijn sinds de schaalvergroting in de landbouw.

Onderweg stuiten we op een verrassend filmdecor: hier speelde de grenskomedie Rien à déclarer van Dany Boon, die de tijd levendig oproept waarin grensposten in 1993 verdwenen bij de Europese eenheidsmarkt.

De streek barst bovendien van een uniek erfgoed: de versterkte kerken van de Thiérache. Deze robuuste bakstenen bouwwerken dienden eeuwenlang als toevluchtsoord voor de bevolking in tijden van gevaar. Aubenton en vooral Parfondeval, officieel bekroond tot een van de mooiste dorpen van Frankrijk, springen in het oog. Het dorpsplein, de versterkte kerk en zelfs de protestantse kerk die verwijst naar de geschiedenis van de Hugenoten, maken diepe indruk.

Het absolute hoogtepunt vandaag is echter de Familistère de Guise. Dit 19e-eeuwse complex was een vooruitstrevende utopische leefgemeenschap voor arbeiders, gebouwd door industrieel Jean-Baptiste Godin. Architectuur, sociale geschiedenis en idealisme smelten hier samen tot een uitzonderlijk monument.

’s Avonds zoeken we een rustige verblijfplaats in de streek, in een regio die opvallend weinig horeca meer kent. Herbergen en dorpscafés zijn er zeldzaam, wat mee te maken heeft met de vergrijzing en het gebrekkige wegennet dat de Thiérache tekenen.

Dag 3 – Grote bossen en sporen van de oorlog

De derde dag begint in het uitgestrekte Bos van Mormal, een eeuwenoud gebied dat grotendeels bebost bleef omdat het diende als jacht- en houtgebied. Midden in het groen kan je verrassend lekker eten in de charmante Auberge du Croisil.

Niet veel later stuiten we op het Duitse soldatenkerkhof van Frasnoy, waar ook enkele Duits-Joodse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog begraven liggen – een stille plek die aanzet tot reflectie.

De tocht gaat verder naar Valenciennes, maar nog aantrekkelijker is het nabijgelegen Saint-Amand-les-Eaux, met zijn indrukwekkende abdijtoren die als een baken boven de streek uittorent. Daarna steken we de grens opnieuw over in Rongy, net op de plaats waar de Brigade Piron op 3 september 1944 als eerste Belgische eenheid Frankrijk bevrijdde. Een plaats die de vibes van de bevrijdingsdagen levendig oproept.

We sluiten de dag af met een sfeervolle overnachting net voorbij de grens.

Dag 4 – Doornik, Vlaamse Ardennen en terug naar het Pajottenland

De laatste dag staat in het teken van geschiedenis, steen en legendes. Doornik is onze eerste halte: een stad vol lagen. Hier groeide de Frankische koning Clovis op en zijn vader Childerik I werd er begraven. De stad was eeuwenlang beroemd om haar tapijtweefkunst en haar Doornikse kalksteen, die samen met de Schelde de stad rijkdom bracht. Voeg daarbij de vijf romaanse torens van de kathedraal – UNESCO Werelderfgoed – en je hebt een absolute must-see.

Daarna trekken we noordwaarts over de getuigenheuvels van de Vlaamse Ardennen, beroemd uit de wielerklassiekers. In Ronse ontdekken we de Sint-Hermesbasiliek en genieten van een drankje in café Harmonie, een plek die nog authentiek Volkscafé-uitstraling heeft.

Nog een laatste verrassend kronkelend stukje brengt ons door het heksendorp Ellezelles, waar in 1610 vijf vrouwen wegens hekserij verbrand werden. Dan rijden we naar Lessen, waar de oude porfiergroeve ons vertelt dat we hier bovenop gestolde lava van een vulkaanpijp staan.

Via de Dendervallei keren we terug naar het Pajottenland en sluiten we deze vierdaagse ontdekkingstocht af, rijker aan verhalen, landschappen en momenten die de grensstreek tussen België en Frankrijk tot een onvergetelijke ontdekkingsreis maken.