Zwammerdam

Zwammerdam heeft een kleine en compacte oude kern met kronkelende straatjes en met historische bebouwing. Zwammerdam is, in tegenstelling met lintbebouwing, een van de weinige dorpen in de Rijnstreek die gebouwd zijn rondom een plein.

In het jaar 1960 vierde Zwammerdam haar 1000-jarig bestaan. Om het dorp binnen te komen waren op een aantal plaatsen toegangspoorten geplaatst in de vorm van het gemeentewapen: een burcht met zwaan bovenop. De gemeente werd in 960 aangeduid als Svattingaburch hetgeen versterkte grensplaats betekent (svat of zwade is grens en burch betekent versterkte plaats). Later wordt de naam verbasterd tot Swadeburch. Als in de 12de eeuw graaf Floris III van Holland een dam in de Rijn opwerpt om de waterhuishouding van zijn gebied aan de oostzijde te regelen ontstaat de naam Swadenburgerdam wat later dan Zwammerdam wordt. Aan het einde van de Brugstraat staat sinds 1971 op een hoge sokkel aan het water het beeldje Barbarossa dat herinnert aan de roerige periode die ontstond na de (illegale) afdamming. Barbarossa was de bijnaam van keizer Frederik I van Duitsland en leenheer van de Graaf van Holland. Hij bemiddelde in het conflict tussen graaf Floris en het bisdom Utrecht over de ontstane situatie ten gevolge van de afdamming.

Tijdens de inval van de Franse troepen in 1672 is Zwammerdam door brandstichting vrijwel met de grond gelijk gemaakt. De wederopbouw is voortvarend ter hand genomen vanuit het enige pand in de Brug(ge)straat dat gespaard gebleven is. Rond 1920 heeft Bodegraven een mislukte poging ondernomen het grondgebied van Zwammerdam op te eisen. In deze periode is het “volkslied” geschreven dat in de zestiger jaren van de afgelopen eeuw weer uit de kast gehaald is toen de overheid de onafhankelijkheid van Zwammerdam ter discussie stelde. Ondanks heel veel inspanning van de inwoners is de gemeente in 1964 bij Alphen aan den Rijn gevoegd.

Wereldwijde bekendheid kreeg Zwammerdam in de 70-er jaren toen bij graafwerkzaamheden voor de bouw van de Hooge Burch 6 Romeinse schepen blootgelegd werden op de plaats waar ooit het castellum Nigrum Pollum lag. Het grootste schip was 34 m. lang en 4.40 m. breed. Een nationale inzamelingsactie was nodig om de gelden voor opgraving en conservering te verkrijgen. De laatste jaren staat de naam die het castellum kreeg ter discussie. Hoewel Zwammerdam als zelfstandige gemeente opgeheven is houdt de Historische Werkgroep Zwammerdam het verleden levendig en waakt over het erfgoed.

routeburo