Kasteel in neorenaissancestijl

Beknopte karakterisering:

Typologie:conciërgewoningen, hekken, landhuizen, omheiningsmuren, parken, stallen
Stijl: neo-Vlaamserenaissance-stijl
Datering: vierde kwart 19de eeuw

Beschrijving:

Eind 19de-eeuws kasteel in neorenaissancestijl met bijgebouwen, gelegen in een park dat van de straat is afgesloten door een muur.
Historiek. Het kasteel is gebouwd in 1898-1899 voor brouwer en liberaal politicus Jules Deconinck-Lagae (1841-1899). Het kasteel wordt gebouwd rechtover de toenmalige brouwerijgebouwen en bij enkele stallingen die Deconinck reeds in 1882 langs de straat had laten optrekken. Met de bouw van het kasteel worden deze stallingen verbouwd tot de huidige conciërgewoning en stallingen. In 1899 verhuist het gezin Deconinck van een huis dat paalde aan de brouwerij in de Brouwerijstraat naar het nieuw gebouwde kasteel. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt het kasteel gebruikt als hospitaal voor Duitse soldaten. Na het overlijden van Marthe Eyben, de tweede echtgenote van Maurice Deconinck, wordt het domein in 1967 door de erfgenamen van de familie Deconinck verkocht.
Beschrijving. Kasteel in park, van de straat afgescheiden door een nieuwe halfhoge muur met hekwerk, toegankelijk via een centrale toegang (voorheen was de toegang aan de noordzijde). Neorenaissance kasteel getypeerd door een onregelmatige plattegrond met uitbouwen en onder meer een voorgeplaatst torenvolume tegen de zuidgevel. Kenmerkende oranje baksteenbouw van twee bouwlagen verlevendigd met het gebruik van arduin voor de verschillende neorenaissance versieringen cf. kordons, speklagen, vensteromlijstingen, balustrades enz. Hoge, breukstenen plint (verhoogde begane grond). Schilddaken bedekt met leien, voorzien van dakkapellen en -vensters. Voorgevel met twee zijrisalieten onder puntgevels met bolbekroningen en topstuk onder rondboogvormig fronton (datumsteen "1898"); daartussen drie dieperliggende traveeën voorafgegaan door dubbele, arduinen trap onder gietijzeren luifel. Rechthoekige en rondboogvormige openingen met schrijnwerk in pitch-pine. Gelijkaardig uitgewerkte achter- en zijgevel, doch hier met centraal risaliet onder puntgevel. Centraal in de puntgevel aan de achterzijde, verankering vermoedelijk met letters "J(D)C" (cf. bouwheer Jules De Coninck). Houten kroonlijst op klossen. Het torenvolume telt zes geledingen; de vijf onderste gaan qua ritmering en versiering mee met de gevel; de bovenste geleding is smaller. Tegen de noordelijke zijgevel is een gietijzeren wintertuin aangebouwd. Recent aangebouwde veranda tegen de achtergevel. Fraai interieur en bewaard grondplan met centraal de monumentale, neoclassicistische inkomhal over twee bouwlagen (balustrade ter hoogte van de verdieping). Rechts bevinden zich een blauw salon in neoclassicistische stijl, biljartzaal met recente aankleding. Links, de trap- en voormalige dienstruimtes. Aan de tuinzijde het groot en klein salon in neorenaissancestijl met onder meer cassettenplafond, zuilenschouw, parket en paneeldeuren. De oorspronkelijke interieuraankleding en afwerking is bewaard.
Aan de straatkant, eind 19de-eeuwse conciërgewoning en stallingen ten zuidoosten van het kasteel. Twee parallel gelegen volumes gelegen langs een gekasseide oprit. Verankerde bouw van rode en blauwgrijze baksteen op een arduinen plint onder pannen schilddaken (nok loodrecht op de straat). Bepleisterde en wit beschilderde straatgevel met segementboogvormige openingen (onder meer poorten). Aan parkzijde, inrit en kleine volumes (bergplaatsen) onder zadel- of lessenaarsdak, geïntegreerd in de ommuring en afgewerkt met fraai uitgewerkte, houten windborden.

KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1883/18, 1892/11.
ALMEY B, OPSOMER G., De Harelbeekse verkiesbaren voor de senaat (1831-1893), in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 8, nr. 1, 2005.
BAERT K., CAUWE R., 100 jaar Sint-Augustinus. Een eeuw parochiaal leven in Stasegem (1902-2002), in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 22, Harelbeke, 2002, p. 21.
Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 165.
CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 70.
Harelbeke grafelijke stad, Harelbeke, 2003, p. 139.
Bron: Vanwalleghem A. & Creyf S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, (onuitgegeven werkdocumenten).
Auteurs: Creyf, Silvie & Vanwalleghem, Aagje

[email protected]