Locomotive 'Le Belge'

Hoewel Vresse zelf geen enkele band heeft met de spoorweggeschiedenis (er heeft zelfs nooit een spoorlijn langs het dorp gelopen) besloten de inwoners om in het kader van 150 jaar België de locomotief na te bouwen als praalwagen in 1980. Maandenlang werkte vele inwoners van het dorp samen aan het project. Dankzij het chassis en de motor van een oude camionette, geschonken door de plaatselijke garagist, kon het gevaarte ook echt rijden. De locomotief kreeg een vaste plaats in het centrum van Vresse, in een speciaal hiervoor voorzien gebouwtje.

1980. Er was een optocht georganiseerd ter gelegenheid van de 150e verjaardag van de onafhankelijkheid van het land en er moest een praalwagen komen, net als de naburige dorpen...

Waarom maken we de eerste locomotief van het land niet na?

Het idee won snel terrein in de hoofden van de mensen. Misschien omdat de plaats nooit in contact was geweest met de spoorwegen, afgezien van een stoommachine.

Oorspronkelijk ging het erom een praalwagen te bouwen die ongeveer overeenkwam met de voorvader van onze locomotieven. Maar al snel veranderden ze van gedachten...

Op een mooie dag in april arriveerden vier mensen uit de Ardennen in de hoofdstad: Maurice Mergny, Florimont Louvet, François Colas en Georges Bertholet. Bestemming: het spoorwegmuseum, waar het model van de locomotief in kwestie, genaamd - hoe kan het ook anders? "De Belg". Het was liefde op het eerste gezicht voor hen in al zijn pracht. Hoe mooi deze gestroomlijnde locomotief met zijn blinkend koper, zijn grote zwartrode wielen en zijn lange spilvormige schoorsteen met daarop een soort omgekeerde eiermand!

Op de terugweg naar Vresse had ieder van hen het gevoel dat deze locomotief op een andere manier dan als praalwagen een deel van hun leven zou zijn.

Heel snel beseften ze dat ze veeleisend moesten zijn voor zichzelf. Hetbesluit was unaniem: het zou een kopie zijn, tot op de bout nauwkeurig, die ze zouden bouwen, en niets anders...

Er waren meer dan een paar verspreide welwillenden nodig om een werk van een dergelijke omvang tot een goed einde te brengen. Op onverklaarbare wijze, zonder enige voorbedachte rade, kwamen er vrijwilligers uit alle lagen van de bevolking: ambachtslieden, arbeiders, intellectuelen, gepensioneerden, die allen gepassioneerd raakten door het stoutmoedige project van Maurice Mergny en zijn team. Plots werd de bouw van "Le Belge" de zaak van Vresse, dat wil zeggen van het hele dorp.

Een tweede reis naar Brussel bracht tien deelnemers samen, ditmaal naar het Paleis voor Schone Kunsten waar in het kader van de tentoonstelling "De tijd van de stations" een levensgrote kopie van de voorvader van de Belgische spoorwegen stond.

In groepjes van twee werd de informatie opgenomen. Elk team nam een "plak" van de locomotief voor zijn rekening, tekende de onderdelen, mat ze op, fotografeerde ze detail per detail, zodat ze naderhand een beter beeld van de werkelijkheid konden krijgen.

Het was een belangrijke dag, want de groep koppige Vressois keerde huiswaarts met een ongelooflijke oogst: meer dan 150 foto's en honderden tekeningen die, bijeengelegd, bijna het gedetailleerde plan van de locomotief weergaven.

Een heel dorp aan het werk.

Vanaf dat moment is heel Vresse aan het werk gegaan. Elke groep kreeg de opdracht een deel van de machine te bouwen, die, dankzij de actieve medewerking van Georges Cognaut, die zijn houtwerkplaats en vooral al zijn gereedschap ter beschikking van het team stelde, volledig van plaatselijk hout zou worden gemaakt. Behalve het koper natuurlijk, dat moest worden geslagen in Dinant, de enige plaats waar de gespecialiseerde arbeidskrachten voor dit soort werk nog bestaan.

Eerste probleem: financiën... Een collecte in het dorp had de toch al mooie som van 16.000 F (397 Eur) opgebracht. Maar dit was niet genoeg, vooral niet om de koperslagers te betalen... Maakt niet uit! Iedereen van het team stak de handen uit de mouwen en ter gelegenheid van de plaatselijke kermis openden zij een speciaal kraam waar zij frietjes, worstjes en andere merguez verkochten ten voordele van de "locomotief"-actie. Het resultaat: 23.700 francs (588 euro) in de kassa!

Een onverwachte terugkeer naar de kameraadschap van de parochie.

Maar uiteindelijk is het avontuur veel verder gegaan dan iemand zich in het begin had kunnen voorstellen. Deze "groepshobby" moest tegelijkertijd een soort mini-mirakel in Vresse-sur-Semois tot stand brengen.

Tijdens de bouw van de locomotief deed zich een vreemd verschijnsel voor, een soort subtiele verandering in de sfeer van het dorp. Elke dag, als hun werk klaar was, kwamen jong en oud zo snel als ze konden naar "hun" bouwplaats. Dit dagelijks contact, zonder dat zij het wilden of zelfs maar vermoedden, deed plotseling die oude parochiale kameraadschap van vroeger herleven, die zij al lang niet meer gekend hadden. Mensen die elkaar normaal nooit gesproken zouden hebben, werden onafscheidelijke vrienden. De klusjesmannen hielpen met geduld - een zeldzaam iets - zij die met hun tien vingers niets konden doen. Kortom, het dorp was 150 jaar jonger, en het was alsof ze terug waren in de begindagen van de nationale onafhankelijkheid!

Nog een wonder, ditmaal op grotere schaal: elke avond en elk weekend verlieten de mannen hun huis om zich volledig aan hun ploeghobby te wijden. Nooit heeft men een Vresse vrouw horen klagen over deze situatie. Terwijl in normale tijden...

"De sfeer moet in de tijd van de bouw van kathedralen niet veel anders zijn geweest," merkte een geamuseerde inwoner van Vresse op.

Ondertussen begon 'Le Belge' langzaam vorm te krijgen. Elke dag bracht verbeteringen, de voltooiing van een detail, de oplossing van een technisch probleem. Een garagehouder bood een chassis en een bestelwagenmotor aan als basis voor de locomotief. Een team was bezig de houten klinknagels van de oude locomotief te draaien. Er waren er, naar het schijnt, meer dan 2.500! Eugène Nicaise, die verantwoordelijk was voor de bouw van de grote schoorsteen - zo verhaalt de kroniek - sliep niet voordat zijn werk voltooid was. En er werd zelfs gefluisterd dat de gepensioneerde rijkswachtofficier, die niet goed was in handenarbeid, binnen zijn team al snel een expert werd in doe-het-zelven... Kortom, vandaag is "Le Belge" van Vresse klaar. Het is een prachtige locomotief, absoluut trouw aan het origineel: geen klinknagel, geen bout, geen enkel detail van verf of versiering ontbreekt. Hij rolt, fluit, stoomt en spuwt rook zoals zijn voorvader dat in 1835 deed in de velden en weiden tussen Brussel en Mechelen.

Membre, het naburige dorp van Vresse, dat was gewonnen door het enthousiasme, stemde ermee in om ook "mee te spelen". De inwoners, onder leiding van een 75-jarige timmerman, Florimont Louvet, bouwden de passagierswagon die de onmisbare aanvulling vormt op de locomotief van Vresse. Nadat de optocht ter gelegenheid van de 150e verjaardag voorbij was en de feestelijke lantaarns zijn gedoofd, heeft Vresse haar "gezamenlijke hobby" verdergezet. "We kunnen onze locomotief niet buiten laten staan,' zeggen de jongens.

Dus besloten ze het op rails te zetten (van hout), er een platform voor te bouwen... en er een gesloten schuur omheen te bouwen, die het waardig was.

Willem Vandenameele