De Avelgemse Scheldemeersen van Oost naar West

Afstand:
1: Blauwe wandeling (van 1 tot 12): 12,5 km
2: Blauworanje wandeling (korte versie van 1 tot 8, dan via de Prairie naar 12): 6 km

Daarnaast is er ook nog een variant voorzien recht door de Scheldemeersen (enkel bij droog weer) - de blauwgroene wandeling.

Verharding: Afwisselend verhard en onverharde wegen. Honden aan de leiband.
Start: Meerstraat 43 (bedrijf Pattijne-Duprez). Hier is een ruime parking voorzien.
Bereikbaarheid: NMBS: trein tot in Kortrijk, van daaruit buslijn 91 en 92, Bushalte Avelgem station + 10 min. stappen via de Meerstraat.

Fietsknooppunt: Vlakbij fietsknooppunt 9.

1.We starten ter hoogte van de Meerstraat 43 (Bedrijf Pattijne-Duprez) met parkeergelegenheid. Iets verderop naar de Schelde toe komen we aan de ‘coupure Deweer’. Langs een poort betreden we het domein van Natuurpunt Avelgem. Links is het natuurklasje.
We volgen rechts de oude Scheldearm met zijn waterlelies, gele plomp, kuifeend en ijsvogel, richting de Schelde.

2. Eenmaal buiten het domein (met een draaipoort) vinden we links van de weg plas-drassituaties met weiland, aangelegd tijdens het recente natuurinrichtingsproject en goed voor watervogels, amfibieën en steltlopers. Op het einde van die aardeweg begeven we ons rechts naar de nieuw aangelegde fiets- en wandelbrug.

3. Rechts hiervan beklimmen we de Oude spoorwegberm ‘de Trimaarzate’,
De spoorweglijn Kortrijk-Ronse-Bergen werd geopend in 1869, voornamelijk in functie van de pendelarbeid naar het Waalse steenkoolbekken. We volgen de laatste 800m van de spoorwegbedding, een uitzonderlijk biotoop met achter ons een verassend mooi, verhoogd, uitzicht op de Schelde en de achterliggende Kluisberg. Aan de oude spoorwegbrug ligt er links een geboortebos in wat er nog rest van de door de industrie gestolen ‘Schalaffiemeersen’.

4. Over de brug nemen we de trap rechts en volgen we de Rijt tot aan de Meersstraat. Volg de Meersstraat naar rechts en ga even verder links de Harentstraat in tot aan de Scheldelaan (bed and breakfast ‘De Karekiet’).

5. Volg de Scheldelaan naar links tot aan de volgende Rijtbrug. Neem het onverhard pad rechts voorbij de brug, langs de Rijt tot aan de Kareelovenstraat.
Een kareelsteen is een volle, uit klei gebakken steen, die gebakken werd in open lucht in veldovens. Tussen de ongebakken stenen (‘rauwe brieken’) werden met kolen opgevulde stookkanalen voorzien. Eenmaal er voldoende vuur was werden er tot zes lagen in klei gevormde stenen opgelegd. Die stapel werd dan afgesloten met oude stenen en dicht gemetst met klei. Zo'n veldoven werd dan dagelijks verder opgebouwd tot een hoogte van zes meter. De temperatuur liep er op tot boven de 1000°C en het bakproces duurde een 10-tal dagen.
Volg de Kareelovenstraat links tot aan de Oudenaardsesteenweg.

6. Aan de Oudenaardsesteenweg (‘N8’) ga je naar rechts, na 50 m sla je het kleine straatje rechts in.
Voor je ligt ‘het Elzenbroek’; een ruigte met goed ontwikkelde kruiden- en struiklagen. Ook dit is een gemeentelijke geboorteaanplant. Volg nu verder de Ruggekouterweg, een mooi voorbeeld van wat een trage weg betekenen kan, een rustige, veilige en korte verbinding tussen Avelgem centrum en Rugge centrum. Volg die onverharde Ruggekouterweg tot voorbij het essenbosje ‘Ter Elst’ aan je rechterzijde.

7. De Ruggekouterweg eindigt aan de Ruggestraat met links café de ‘Meerschblomme’.
Recht voor je aan de overkant van de Ruggestraat bevindt zich de Waterhoek, bekend door het werk van Stijn Streuvels ‘De teleurgang van de Waterhoek’. De Avelgemse Ruggewijk, een eeuwenlang onafhankelijk en geïsoleerd eiland in Avelgem dat inmenging door vreemden niet duldde, werd door de werken aan de Scheldebrug, de verbinding met het Oost-Vlaamse Ruien, danig in zijn dagelijkse leven gestoord. Wie wil kan hier als extra lus de wandeling ‘Wandelen tussen de Bergkouter en de Ruggemeers’ doen. Deze wandeling heeft Frans De Leersnijder beschreven in het lentenummer van Klimop in 2015.
We volgen naar rechts de Ruggestraat richting Scheldebrug, namelijk De Mirabrug.

8. Voor de Scheldebrug, ter hoogte van de Ronnemontstraat begeven we ons links in het meersengebied de Ruggemeersen. Dit gebied is net als de Scheldemeersen) goed voor een unieke vegetatie. Een open landschap, oorspronkelijk sterk gevoed door grondwater, gekenmerkt door vele kleine landschapselementen, knotwilgen, bomenrijen... Knotwilgen zijn uit de Scheldevallei niet weg te denken. Ze sieren het landschap en bieden door hun vele natuurlijke holtes een ideale broedplaats aan vogels zoals holenduif en steenuil..
Aan je linkerhand heb je zicht op ‘de Rijt’. De Rijt die oorspronkelijk in de 9e en 10e eeuw ‘de Rugge’ heette, gaf daar ook zijn naam aan de langs liggende meersen ‘de Ruggemeersen’. Rechts hebben we een uitzonderlijk zicht op de Kluisberg die in oostelijke richting overloopt naar Tiegemberg.
We wandelen links van de Waarmaarde- coupure tot aan de Trappelstraat. Die oude Scheldearm werd aangekocht door het Agentschap Natuur en Bos met als doel ze in haar oorspronkelijke staat te herstellen en te bewaren als waardevol natuurreservaat. De noordelijke arm is bijzonder visrijk en omvat gevarieerde waterflora. Verschillende soorten vogels (hier broedde vorig jaar de Grote Karekiet), libellen en vlinders vinden hier hun perfecte biotoop.

9. We zetten onze weg verder langs de Rijtgrachtstraat en iets verder rechts langs de geplaveide trage weg richting OLV-Geboorte kerk van Waarmaarde.
Deze kerk wordt ook wel ‘het kathedraaltje van de Scheldestreek’ genoemd. Het is één
van de merkwaardigste kerken van de streek omdat ze bestaat uit 2 beuken. De kerk is beschermd als monument (KB- 20/02/1939). Van deze 13e-eeuwse romaanse kerk zijn onder meer het zuidelijke transept en de onderbouw van de vierkante vieringtoren bewaard. Andere delen zijn gotisch. In het interieur bevinden zich een communiebank en een preekstoel uit 1634. Karel Lateur, de broer van Stijn Streuvels beeldhouwde rond 1900 de arduinen calvarie buiten de kerk. De kerk heeft geleden in de meidagen van 1940. Op het kerkhof en langs de kouterrug hadden Engelse militairen zich ingegraven, om de oprukkende Duitsers te beletten de Schelde over te steken. In de kerkhofmuur werden schietbressen geslagen en de oeververbinding werd stuk geschoten. De aanvallers legden een noodbrug. Er werd zwaar geschoten in de dorpskern. De Britse gesneuvelden liggen op het kerkhof begraven. Na de oorlog werd het spitse torendak door een stompere bedekking vervangen. Door oorlogsschade van WO I en II, had de kerk nood aan vele herstelling- en opbouwwerken.

10. Vanuit de OLV-straat gaan we zuidelijk naar de Scheldeoever die we rechts volgen
richting Avelgem. Voorbij de brug ligt rechts ‘de Mira- coupure’. Het Natuurinrichtingsproject West-Vlaamse Scheldemeersen heeft het uitzicht van de hier oorspronkelijk 2-delige genoemde ‘Bekaert- coupure’ grondig gewijzigd. Deze werd omgevormd tot één geheel wat op termijn meer kansen biedt voor een betere waterkwaliteit en dus waterleven.
Samen met de gelukkige aankoop van het binnengebied van de meander werd er een schiereiland gevormd met riet -en diverse nat/droge ruigtes.

11. Een 100-meter voorbij ‘de Mira- coupure’ volgen we rechts het pad langs ‘de Prairie- coupure’ tot aan de Ronnemont die we links verder volgen tot aan het bed and breakfast ‘De Karekiet’. Onderweg komen we links van de weg beneden het grasland ‘de Vuile- coupure’ tegen. Deze deed na het rechttrekken van de Schelde dienst als stortplaats. De helft geraakte opgevuld, werd nadien met aarde bedekt en als weiland gebruikt. In samenspraak met de VLM en gelet op de hoge opruimingskosten werd hieraan weinig gewijzigd tijdens de uitvoering van het natuurinrichtingsproject.

12. Voorbij de Karekiet volgen we links de coupure ter hoogte van Café ‘Het Zakske’. Aan het einde van deze coupure komen we voorbij een draaipoort terug op een asfaltweg die we rechts volgen naar de parking Patijne-Duprez.

Kortere variante
Aan 8. We gaan nu rechts de Ronnemontstraat binnen, langs de Mira-coupure, naar de vroegere Prairie toe. We zetten onze wandeling verder tot aan het beginpunt.

Variante recht door de Scheldemeersen - enkel bij droog weer
Start bij 1 en ga rechtstreeks naar 12.
Aan 12. We volgen de Ronnemont en draaien links de Kareelovenstraat in. Enkele honderden meters verder in de Kareelovenstraat gaan we rechts op een grazige weg de meersen in. We komen aan een weidepoort met doorgang voor wandelaars en gaan recht door de weide. Opgelet: bij nat weer is deze plek vrijwel ontoegankelijk.
Tenslotte bereiken we een sloot die we over een smal brugje oversteken. We volgen links de sloot tot aan de Rijtgracht die we naar rechts volgen tot aan een betonnen brug.
We steken de Rijt over en gaan recht door langs het Bosje Ter Elst tot aan de Ruggekouterweg.
We komen aan tussen nummer 6 en 7 op de kaart en vervolgen rechts verder de wandeling naar de Ruggestraat toe.

Met dank aan wijlen Frans Dejonghe die ons voor dergelijke wandelingen de passie leerde kennen. Frans, we zullen doorgaan.

Deze wandeling is ontworpen door Jean-Pierre Christiaens en verscheen eerder in Klimop 2016-2. De foto's zijn van Jean-Pierre Christiaens en Francis Pattyn.

Klimop is het ledentijdschrift van Natuur.koepel vzw. Meer info: http://www.natuurkoepel.be