Brandenburger Tor

De Brandenburger Tor. Tja, wat te zeggen over hét monument, hét symbool van Berlijn? De Brandenburger Tor is gebouwd in 1789 onder de naam 'Friedenstor' poort van de vrede dus. Beetje een wrange naam, want koning Frederik de Grote, type alleenheerser, had die vrede bereikt door oorlogen te voeren. Het was trouwens zijn opvolger, de meer verlichte koning Willem Frederik II die opdracht gaf tot de bouw van dit monument. Het is de enige van de oorspronkelijk 18 stadspoorten die behouden is gebleven. In 1806 waren de Pruisen alweer in oorlog met de Fransen, ze waren aan de verliezende hand toen Napoleon zegevierend onder de poort doorreed. Als souvenir aan deze overwinning nam Napoleon het beeldhouwwerk dat op de top staat mee naar Parijs: de fameuze 'Quadriga' de strijdwagen met een vierspan paarden ervoor die gemend worden door Victoria, we kennen haar al van de Siegessäule.
In 1814 waren de Pruisen op hun beurt weer zegevierend in Parijs en het vierspan legde de route in weer in omgekeerde richting af. In Berlijn werden er nieuwe versierselen, symbolen aan toegevoegd; een staf, een ijzeren kruis en een adelaar. In de oorlog is de beeldengroep onherstelbaar beschadigd geraakt. Met de bewaarde mallen werd er een nieuw afgietsel gemaakt en aan de Oost-Duitsers gegeven, die verwijderden gelijk de in hun ogen verfoeilijke en abjecte toevoegingen, niet politiek correct zullen we maar zeggen. Tijdens de feestelijkheden ter gelegenheid van het openstellen van de muur in 1998 werd het toch al zo geplaagde beeld weer beschadigd, de restauratie die hierop volgde maakte het mogelijk om wat er eerst was afgehaald weer toe te voegen.
Er gaat nog een aardige stadslegende in Berlijn over deze beeldengroep, in diverse reisgidsjes duikt hij nog op. Deze legende wil dat toen de Brandenbürger Tor in 1945 op Oost-Berlijns grondgebied kwam te staan, dat de communisten de sculptuur die oorspronkelijk naar het oosten draafde -vroeger was het oosten immers de plek waarvan het gevaar te duchten was; de Tsaar- dat ze die hadden omgekeerd; de kapitalistische vijand huist immers in het westen, dààr moest de strijdwagen heen. Maar, alle mogelijke foto's van de afgelopen decennia van het kunstwerk laten steevast een oostwaarts dravende quadriga zien.

Toineke