Moderne stadsrondleiding door Mössingen

Tijdens deze gevarieerde rondleiding door Mössingen van de 20e en 21e eeuw leren we interessante gebouwen en locaties kennen van de Wirtschaftswunder-periode na de Tweede Wereldoorlog tot heden.

Wie Mössingen bekijkt, ziet dat het niet zo lang geleden nog een dorp was. Zelfs het grootste in het land met de snelste bevolkingsgroei. Een middeleeuwse oude stad ontbreekt daarom en de creatie van een echte stadskern lukte pas omstreeks 2022. Toch was en is de huidige grote districtshoofdstad, die pas in 1974 tot stad werd verheven, aantrekkelijk. Om te leven, te werken en te bezoeken. Voorbeelden hiervan zijn te vinden op de hier beschreven route.

De tour kan gemakkelijk op verschillende plaatsen worden gestart. Naast het gemeentehuisparkeerplaats of het (bus-) treinstation, zijn goede startpunten bijvoorbeeld de parkeerplaats bij de Gottlieb-Rühle-School (Breite Straße), de parkeergarage Mitte of de parkeerplaats Mühlegärtle.

De beschrijving begint op Kirchplatz van Mariä Himmelfahrt, ten zuiden van het gemeentehuis van Mössingen en slechts een paar stappen van het bus-/treinstation.

Katholieke Kerk Mariä Himmelfahrt

De nieuwe Maria-kerk bij het gemeentehuis werd op 11 december 1994 ingewijd door bisschop Dr. Walter Kasper. Het in 1993 begonnen bouwwerk werd ontworpen door architect Bert Perlia. Het grondplan toont twee elkaar overlappende vierkanten. De as van de ruimte wordt gemarkeerd door een lichtstrook die het tentvormige plafond, rustend op delicate stalen vakwerkliggers, opent naar de hemel en de introverte ruimte verlicht. De roosvensters in het koor en boven het koor, evenals de ramen aan de zuid- en noordzijde, doorbreken de wandvlakken en geven de ruimte een feestelijk karakter. De twee ronde bankblokken bieden plaats aan maximaal 300 bezoekers en centreren rond het altaar van Anna Hajek.

Enkele artistiek waardevolle voorwerpen herinneren aan de voormalige Mariakerk in Dachtel, die in 1994 werd afgebroken ten gunste van de nieuwbouw. Het gaat vooral om het Mariabeeld, het altaarkruis, de doopvont van Klaus Herzer en het roosvenster van Wilhelm Geyer boven het orgel.

Scholencentrum Mössingen

Het scholencentrum van Mössingen met alle soorten scholen vestigde in de tweede helft van de 20e eeuw de reputatie van Mössingen als onderwijsstad.

Friedrich-List-Gemeenschapsschool

Net als de gebouwen van de nieuwe Pausa en de Gottlieb-Rühle-School werd ook de in 1967 ingewijde Friedrich-List-Realschule ontworpen door architect Dr. Manfred Lehmbruck. Tussen 1965 en 1967 werd het gebouw gebouwd als tweelaags zichtbeton- en zichtmetselwerkconstructie.

De huidige Friedrich-List-Gemeenschapsschool is voortgekomen uit de Realschool. De gebouwen zijn enkele jaren geleden uitgebreid gerenoveerd. Daarbij kwam een geïntegreerd schoolgebouw met een kantine die beschikbaar is voor het hele onderwijscentrum.

Quenstedt-Gymnasium

De stedelijke middelbare school werd op 14 september 1973 ingewijd. In 1994 kreeg het een uitbreidingsgebouw met een aula, die ook de functie van de ontbrekende stadshal vervult.

De uitbreidingsplanning was het werk van de architecten Peter Jaschke en Hermann Denzer, die daarmee in 1991 een open wedstrijd wonnen. Het succes van de wedstrijd was voornamelijk te danken aan de grote driehoeksvorm van het gebouw, die het groengebied voor de school grotendeels intact laat en een ruime tweelaagse binnenruimte in het gebouw creëert.

Het uitbreidingsgebouw bestaat uit 23 klaslokalen en de evenementenaula.

Het idee van de hallenschool in combinatie met een aula die kan worden geopend in de luchtruimte van de foyer en plaats biedt aan 600 zitplaatsen, is in deze vorm een uniek kenmerk van het Quenstedt Gymnasium. Zichtbaar metselwerk van betonstenen en open stalen balken in de klaslokalen creëren nieuwe interieurs, een licht bouwlichaam en een fris werkplaatsachtig ruimtegevoel.

De naamgever is de geoloog en ontdekker van de Alb, Friedrich-August Quenstedt.

Gottlieb-Rühle-School

Ontworpen door de gerenommeerde architect Dr. Manfred Lehmbruck vanaf 1954 in de traditie van het Nieuwe Bouwen en ingewijd als basis- en lagere school in 1957. Drielaags middengedeelte met trappenhuis, hier wandtapijt van HAP Grieshaber, gevolgd door een tweelaags en een drielaags klaslokaal, met vlakke zadeldaken. Later basisschool en tegenwoordig alleen nog maar lagere school. Vernoemd naar de initiatiefnemer en bevorderaar, de burgemeester van Mössingen van 1932 - 1962.

Wie wil, kan ten noorden van de Gottlieb-Rühle-School nog een uitstapje maken naar het Jakob-Stotz-Platz op de hoek van de Breite Straße / Karl-Jaggy-Straße. Glazenmaker Jakob Stotz behoorde tot degenen die in 1933 de Mössinger Algemene Staking organiseerden. Na het einde van het nationaalsocialisme zette hij zich onder andere als gemeenteraadslid in voor een nieuwe start in Mössingen.

Brandweerkazerne Mössingen

In 1954 werd de brandweerkazerne van de afdeling Mitte gebouwd. In 1978 trok het Duitse Rode Kruis, afdeling Mössingen, in de toen nieuw gebouwde bijgebouw. Gedurende vele jaren deelden de brandweer en het DRK Mössingen de brandweer- en reddingspost aan de Goethestraße. Nadat het DRK in 1997 had besloten om een eigen reddingspost in de wijk Belsen op te richten, begonnen de plannen voor de integratie van het voormalige reddingsdienstgebied in de brandweerkazerne.

De uitgebreide bouwwerkzaamheden aan de brandweerkazerne van de Vrijwillige Brandweer Mössingen, afdeling Mitte, duurden meer dan een jaar. Op vrijdag 21 juli 2000 kon de gerenoveerde brandweerkazerne aan de brandweer worden overgedragen. Aan de gevel wordt aandacht besteed aan de brandweerpartnerschap met Beaugency.

Ev. Martin-Luther-Kerk

De kerk met vrijstaande kerktoren werd gebouwd tussen 1961 en 1964 naar een ontwerp van de regeringsbouwmeester Heinz Klatte. Mössingen groeide destijds sterk in westelijke richting en de kerkelijke gemeente had een extra kerkgebouw nodig als aanvulling op de Peter- en Paulskerk in het oude stadscentrum.

Een gekleurd glas-in-loodraam van Rudolf Yelin d.J. aan de oostzijde verlicht de kerkruimte. In 1992 - 93 werd de kerk bouwkundig gedraaid in haar oriëntatie 90 graden naar het oosten, met een radicale herinrichting van het interieur. Naar het oosten werd de kerk ook uitgebreid met een drie meter diepe apsis, waarin de bestaande gekleurde kerkramen opnieuw werden gegroepeerd en ingevoegd.

De kerktoren is de thuisbasis van torenvalken en heeft aan de top nog een bijzonderheid: Een 80 cm grote vergulde Lutherroos.

Rondom de kerk groeien meer dan 120 rozen in ongeveer 70 soorten, die deels een thematische relatie hebben.

Pausa-Kwartier

Met de gebouwen die tussen 1951 en 1961 werden gebouwd door architect Manfred Lehmbruck, is het PAUSA-kwartier een belangrijk industrieel monument van het Nieuwe Bouwen. Het eens wereldberoemde textieldrukbedrijf werkte samen met gerenommeerde kunstenaars en ontwerpers.

Voorheen gevestigd in de oude binnenstad van Mössingen onder het oude stadhuis (nu staat daar het Haus an der Steinlach), breidde het bedrijf zich in de jaren 1950 uit op de nieuwe locatie, waar sinds 1928 al een shedhal stond voor de weverij. In 1952 werd het drukkerijgebouw gebouwd, in 1955 het ketelhuis met werkplaatsen, in 1955-56 het gebouw voor uitrusting en administratie, in 1960 de bedrijfskantine en in 1960-61 de uitbreiding van uitrusting en administratie met een extra 3e verdieping. De gebouwen van Lehmbruck boden het juiste kader voor een succesvolle samenwerking met gerenommeerde kunstenaars en ontwerpers uit de naoorlogse tijd en een hoogwaardige productie van decoratie- en kledingstoffen.

Nadat het bedrijf PAUSA in 2004 definitief de activiteiten stopzette, werd het kort daarna beschermde ensemble door de stad Mössingen verworven. De Lehmbruck-gebouwen worden stapsgewijs gerenoveerd en krijgen een nieuwe bestemming.
In de Tonnenhalle, het voormalige drukkerijgebouw, bevinden zich nu de stadsbibliotheek, de Regionale Vereniging Neckar-Alb, het Diaconie Sociaal Centrum en een ruimte voor wisselende tentoonstellingen over het onderwerp PAUSA. In het tegenoverliggende voormalige kantinegebouw nodigt het Café PAUSA uit voor een bezoek. Daar bevindt zich ook een informatiepunt van de stedelijke VVV. Daarnaast biedt het voormalige werkplaatsgebouw een ervaringscentrum dat spannende inzichten geeft in het Zwabische boomgaardenparadijs.

Mössinger Mitte

Na acht jaar bouwen werd op 23 juli 2022 het nieuw vormgegeven Mössinger Mitte ingewijd met een groot feest. In het kader van de herinrichting werd het verkeersgebied voor voertuigen van alle soorten tussen de Bahnhofstraße en de Falltorstraße met meer dan 50% verminderd. De vrijgekomen ruimte is ten goede gekomen aan verblijfsruimten en voetgangersverkeer: Met een marktplein met waterspel en een stadplein voor het gezondheidscentrum zijn er twee grote pleinen ontstaan om te vertoeven. In de Bahnhofstraße nodigt een royale voetgangersboulevard met bomenlaan uit om te wandelen.

In het Gezondheidscentrum Mössingen hebben zich verschillende instellingen onder één dak gevestigd: artspraktijken, therapeuten, adviesbureaus, winkels, een café en de Steinlachkliniek. Het nieuwe gebouw werd na een voorbereidings- en bouwfase van 4 jaar in de herfst van 2016 geopend en is een belangrijk ankerpunt van de nieuwe Mössinger Mitte.

Steinlach

De meestal rustig kabbelende beek die zijn naam eer aandoet, kan ook anders zijn, zoals op twee plaatsen in de rondleiding te zien is. In de Bachgasse en onderaan de Dachtel heeft het zich diep in de kleiachtige bodem ingesleten in de loop der jaren. De Steinlach, die op deze plaatsen niet toegankelijk is, is in de zomer door de begroeiing nauwelijks zichtbaar.

Let op de gevelinscriptie op het gebouw Bachgasse 12, die herinnert aan de vrijheidsstrijder Johann Georg König, die daar ooit woonde.

Mühlegärtle

Wie wil, kan bij de splitsing Bachgasse / Sulzgasse het laatste stukje Sulzgasse volgen en zo bij het park Mühlegärtle uitkomen. Dit park wordt momenteel echter volledig heringericht om de kleine groene oase en de Steinlach in de stad beleefbaar te maken. Als impulsproject uit het stadsontwikkelingsproces is de nieuwe vormgeving van het Mühlegärtle ontwikkeld. Het zal in de toekomst uitkijkpunten, speel- en bewegingsmogelijkheden voor alle leeftijdsgroepen en zitgelegenheid bieden en de Steinlach toegankelijk maken als bepalend water. De voltooiing is gepland voor de zomer van 2024.

Via Paulinenstraße en Sonnhaldenweg (aan het einde van het doodlopende pad leidt een voetpad verder) bereikt men de Schönblickstraße, van waaruit men daadwerkelijk een prachtig panoramisch uitzicht heeft.

De woonwijk heet „Dachtel“. De naam is afgeleid van de dakachtige, langgerekte en aan beide zijden aflopende vorm van het terrein.

Van 1954 tot 1994 stond op de Dachtel de eerste katholieke kerk van Mössingen na de Reformatie. In de voornamelijk protestantse plaats was er eerder geen katholieke kerkelijke gemeente. Na de Tweede Wereldoorlog steeg het aantal katholieken echter sterk door vluchtelingen en ontheemden die zich hier vestigden. Een tafel herinnert op de hoek van de Schönblick- / Dachtelstraße aan het kerkgebouw dat in 1994 werd gesloopt ten gunste van de nieuwbouw bij het gemeentehuis.

Spoorwegviaduct

Als je de brug aan het onderste einde van de Schönblickstraße oversteekt, heb je een goed zicht op de anders verborgen spoorwegbrug over de Steinlach.

Gemeentehuis

Het nieuwe stadhuis werd samen met een gebouw voor de stadswerken en de hoofdvestiging van de Kreissparkasse als ensemble rondom het Rathausplatz gebouwd. Het stadhuis werd gebouwd van 1978 tot 1981 naar ontwerpen van het Reutlinger architectenbureau Riehle. De inauguratie was op 21 maart 1981. Het doel destijds was om een modern nieuw stadscentrum bij het station te creëren, dat ook dichter bij de wijken Bästenhardt en Belsen zou moeten liggen. Maar het centrum bleef op deze plek een visie en grotendeels beperkt tot administratieve functies. In de loop der jaren zijn het stadh