Oud Zuilen

Al sinds een ver verleden bepaalt de Utrechtse Vecht het landschap van Noord-West Utrecht. Deze rivier vormde een levensader voor de ondoordringbare bossen en moerasgronden die voor onze jaartelling, en nog vele eeuwen daarna, dit deel van Nederland domineerden.

In de tijd van Romeinse Rijk werd de Vecht, die feitelijk buiten de grenzen van het Romeinse rijk lag, al benut als een vaarverbinding naar noordelijker gelegen gebieden. De omliggende landen bleven in die tijd echter ongecultiveerd en werden slechts door jagers bezocht. In zulk een toestand is het vele eeuwen naar het vertrek van de Romeinse legers gebleven.

Gedurende de vroege middeleeuwen stond het land rond de Vecht bekend als het Gouw Niftarlake. In deze tijd vonden de eerste, nog zeer plaatselijke, ontginningen plaats. Aan het eind van de 8ste eeuw woonden er in Swesen of Suesnon, de latere Swesereng, de Friese edelman Wursing. De landerijen waren aan hem in leen gegeven door Karel Martel. Wursing moet een zeer vroom christen zijn geweest. Hij was, volgens de geschiedschrijving, zeer goed bevriend met St. Willibrordus en st. Bonifatius, en heeft de aardsbisschop meermalen op zijn landgoed ontvangen. Een kleinzoon van Wursing was de H. Ludgerus aan wie in latere jaren de kerk van o.a. Loenen werd gewijd. Hoogstwaarschijnlijk vormde de nederzetting die door Wiirsing en zijn nazaten werd bewoond de voorloper van het huidige Huis (slot) te Zuilen.
Een eeuw later blijken de omliggende landerijen in het bezit van de Utrechtse kerk te zijn gekomen.

Na deze periode volgt er een tijd van ongeveer drie eeuwen waarvan weinig over de geschiedenis van Zuilen bekend is. In deze tijd werd de streek eerst geteisterd door het binnenvallen van de noormannen, en daarna, in 839, door een verwoestende vloedgolf die, vanwege de nog zeer geringe bedijking, grote delen van Noord-Nederland overspoelde. Indien de nederzetting in die jaren niet door de noormannen was verwoest, dan was dit zeker wel door de watervloed gebeurd. Het is dus aannemelijk dat het land rondom het huidige Zuilen in die tijd weer grotendeels onbewoond was. 

In de 12de eeuw kwamen de grote ontginningen op gang. De landerijen langs de Vecht werden doorgraven met langgerekte afwateringskanalen en langzaamaan met dijken omzoomd. De grond werd gedeeld met de rivieroever als richtlijn, en in de volgende eeuwen telkens meer landinwaarts ontgonnen. Hierdoor ontstonden langgerekte stroken land die typerend zijn voor dit deel van de provincie Utrecht(zie noot 2). Onder bisschop Boldewijn van Holland (1178-1196) werden onder de leenmannen van het Sticht vermeld: 'Die here van Anholt ende van Zulen, deze hilt te lene van den Sticht dat Casteel en Herrlicheyt van Zulen'(zie noot 3). In het jaar 1265 werd voor het eerst een lid van de familie van Zuylen in de geschriften met name genoemd. Dit was namelijk Hendrik van Zulen en Anholt. Enige jaren later vernemen wij ook iets over ene Steven van Zuylen welke betrokken was bij de belegering van het slot Kronenburg te Loenen waar de Heer van Velsen zich ophield na de samenzwering tegen Floris V. Het kasteel en het naastgelegen dorp heeft zijn naam te danken aan deze familie van leenmannen. De van Zuylen's hebben op hun beurt de naam ontvangen van het gelijknamige dorpje Zulen bij het Duitse Kleef waar de familie zijn oorsprong vindt. 

In 1300 werd het huidige stenen slot gebouwd. Het jaartal van de stichting is nog in de zijgevel van het kasteel te vinden. Het is niet bekend of er ook voor 1300 een stenen huis heeft gestaan of dat er sprake was van uit hout opgetrokken vesting. Deze voorloper van het huidige kasteel werd rond 1297 verwoest uit wraak voor de belegering van Kronenburg. Hierbij werd Steven van Zuylen vermoord.

routeburo