Veenmolen Wilnis

Er staat een molen genaamd de “Veenmoelen” op de kaart van Joost J. Beeltsnyder uit 1570 van het hoogheemraadschap Amstelland (waarop de 'Veenmolen' als standerdmolen staat afgebeeld) maar was in de administratie tot 1560 nog niet opgenomen. Het is aan te nemen dat de eerste molen in die tussenliggende jaren werd gebouwd. Hoewel het niet is uit te sluiten dat de molen reeds eerder bestond, maar zich onttrekt aan de zeer slecht gevoerde administratie uit de 16de eeuw. In 1617 wordt de “Veenmolen” voor het eerst genoemd in de (nieuwe) administratie van de domeinen.

De molen wordt in 1822 gekocht door Pieter Vester voor een bedrag van fl.5.000,-. In 1823 koopt Pieter voor fl.1.000,- een perceel grond in Oudhuijsen (Gemeente Wilnis). Nadat de koopakte is ingeschreven, wordt het molenbedrijf naar de huidige locatie in Wilnis verplaatst. Uit de hypotheekakte blijkt: “dat hij comparant ter bevordering van zijne nieuwe affaire als koornmolenaar het van belang heeft geoordeeld om dezen molen in eene andere gemeente op een meer voordelig punt te verplaatsen”

Plaats van de molen

'De Veenmolen' heeft niet altijd op de huidige plaats gestaan. De molen stond tot 1823 op een centraal in de Ronde Venen gelegen stukje land, genaamd het Molenkampje of de Molenaarskamp, gelegen onder Vinkeveen aan de oostzijde langs de Bijleveld bij de scheiding met Wilnis en Waverveen. Dit is ongeveer de plaats van de rotonde op de kruising van de Enschedeweg en de Industrieweg.

In 1823 werd het molenbedrijf verplaatst naar de huidige locatie aan de Oudhuijzerweg. Bij de heropbouw werd waarschijnlijk gebruik gemaakt van een voormalige industriemolen, die van elders afkomstig was. Gezien de constructiedetails is als herkomstgebied de Zaanstreek plausibel. In het begin van de 19de eeuw werden vele Zaanse industrie-molens vervangen door stoommachine en relatief goedkoop aangeboden. 

Bij de verplaatsing naar zijn huidige locatie in Wilnis is de molen verbouwd tot korenmolen. Hierbij is een extra verdieping toegevoegd. Bij de verplaatsing zijn ook de stijlen van het achtkant ingekort.

Toen de molen aan het eind van de jaren veertig van de 20ste eeuw zijn functie als korenmolen had verloren werd hij kort voor 1953 door de Gemeente Wilnis in erfpacht verkregen. In 1971 is de molen overgedragen aan Stichting De Utrechtse Molens, die de molen in 1972/73 tot maalvaardige molen heeft gerestaureerd. Het bijbehorende molenaarshuis werd omstreeks 1990 gesloopt en dateerde vermoedelijk nog uit 1823.

Familie Van der Does

Gedurende bijna 100 jaar is de korenmolen in bezit geweest van de familie Van der Does, De laatste eigenaar in die lijn was Thomas van der Does, die van 1932 tot 1947 met de molen maalde. Zijn zoon bediende de molen enige tijd samen met zijn vader Thomas. De vader van Thomas, is geboren in het oude molenaarshuis, erfde de molen op zijn beurt weer van zijn vader en in 1938 op 80-jarige leeftijd overleden.

In 1947 gaat de molen over in handen van veehouder W.F.Molenaar. Die geeft hem in 1953 in erfpacht aan de Gemeente Wilnis. Twintig jaar later gaat de erfpacht over op de stichting “De Utrechtse Molens”, die op 1 januari 2005 opgaat in de Stichting “Het Utrechts Landschap”.

Grondige restauratie

Tot ongeveer 1947 werd er regelmatig op de wind gemalen. Daarna kwam de molen stil te staan. En dat is funest. Want stilstand betekent voor een molen achteruitgang en op termijn verval.

De molen in bezit van de Stichting Utrechtse Molens werd in 1972 grondig gerestaureerd en is daarna weer volledig maalvaardig. In 1988 werd het gevlucht (wieken) aangepakt, waarbij de oude Pot roeden door de huidige worden vervangen. En in 2001 werd de fundering van de molen onderhanden genomen.

Vanaf 1972 tot aan zijn overlijden in 1982 maalt vrijwillig molenaar Karel Dolman met de molen, waarna zijn zoon Maarten het stokje 

routeburo