DALIEGATEN NOORDELIJK VAN TWISK

Daliegaten zijn meer wetenswaardig dan bezienswaardig, ze zijn er wel maar je ziet ze (vaak) niet. Het is aannemelijk dat er ook noordelijk van Twisk, evenals elders in West-Friesland, op grote schaal daliegaten zijn gegraven.
In (voormalige) veengebieden werd kalkrijke zavel en klei gewonnen uit diepe gaten, die door de veenlaag heen tot in de onderliggende klei werden gegraven. De kalkrijke zavel en klei werd vooral gebruikt voor het verbeteren van de venige gronden om graan- en hennepteelt mogelijk te maken.
Het graven van een daliegat moet destijds een flinke onderneming zijn geweest. Boven de klei lag namelijk een laag veen van zeker 3 à 4 meter dikte. De putten werden gegraven tot ongeveer 2 meter in de kleigrond. De daliegaten hadden dus oorspronkelijk een diepte van zo’n 5 à 6 meter. Dit betekent dat bij daliegaten met een doorsnede van 2,5 meter circa 10 m³ klei per gat is ge­wonnen.
Na het winnen van het kalkhoudende materiaal werden de ontstane gaten gevuld met overtollig veen. In gebieden waar de veenlaag is verdwenen (door afgraving, oxidatie of erosie) zijn de opvullingen van de daliegaten de enige restanten van het voormalige veenpakket. De moerige opvulling van de gaten zakt sneller dan de omgeving, waardoor de daliegaten na enige tijd als kleine ronde ‘depressies’ in het land­schap zichtbaar worden.
De gaten hebben een doorsnee van 2 à 5 meter, maar sommige van wel 5 à 7 meter. Als het oppervlak niet is geëgaliseerd, liggen ze over het algemeen 20 à 50 cm diep. In natte perioden verzamelt zich in de daliegaten nogal eens neerslag.

Biker