Chapelle ND de Walcourt

Bij de afslag van Vresse richting Membre staat een kleine kapel "Notre Dame de Walcourt". Ze herbergt een zeer mooi houten altaarstuk uit de 15e eeuw: 

Het is een altaarstuk van de Passie, in gebeeldhouwd eikenhout, daterend van het einde van de 15e eeuw. De oorsprong, de auteur, de schenkers en de geschiedenis zijn onbekend. Het komt waarschijnlijk uit de Maasstreek, misschien uit Dinant.

In die tijd werd dit soort handwerk in zeer grote aantallen vervaardigd in Antwerpen, Brussel en elders, en was het wijd verspreid in heel Europa. De prefabricage van de personages, één voor één, merkwaardig vooruitstrevend voor die tijd, maakte het mogelijk te onderhandelen en de contracten aan te passen aan de financiële mogelijkheden van de koper. Dit is hier echter niet het geval, aangezien het hout in één stuk wordt gekapt, paneel na paneel.

In 2005 is door het IRPA-KIK een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Het resultaat is dat het altaarstuk waarschijnlijk bedoeld was voor een ander gebouw. Het is niet bekend welke. De archieven uit die tijd waren vaak verspreid of vernietigd. Onderzoek kan op een dag deze geheimen aan het licht brengen, die onbedoeld verborgen waren "als een naald in een hooiberg". 

Het is heel goed mogelijk dat het is samengesteld uit afzonderlijke elementen van verschillende altaarstukken, na een brand, een splitsing of een plundering. 

De kapel trok pelgrims aan (cultus van de H. Roch) en het altaarstuk kan hebben beantwoord aan een collectieve of particuliere wens (einde van een epidemie bijvoorbeeld).

In het verleden, was het waarschijnlijk gepolychromeerd. Nadien was de smaak veranderd; het was bedekt met een bruine verf, met gouden versieringen. Nog recenter (op dit moment) is het volgens de laatste mode met zuur geëtst en de oude sporen, die ons informatie hadden kunnen geven over de geschiedenis ervan, zijn helaas verdwenen.

De verschillende onderdelen zijn gemakkelijk te herkennen. Het centrale paneel aan de onderkant is opengewerkt. Het vervangt waarschijnlijk een kerststal of zelfs een tabernakel dat ooit zou hebben bestaan.

Sommige personnages zijn onvolledig. De beeldhouwer gebruikte dunnere blokjes hout om het goedkoper en gemakkelijk te maken. Daarna voegde hij de ontbrekende stukken toe door ze aan elkaar te lijmen (bijvoorbeeld de gezichten, armen of benen). Op den duur (vochtigheid?) zijn deze beelden uit elkaar gevallen en heeft men uit onwetendheid of nalatigheid de stukken weggegooid die van het tabernakel zijn gevallen.

Bijzondere elementen zijn ook verdwenen (lichaam van Christus aan het kruis, verbindingen tussen panelen). Ze zijn vervangen door hout dat vaak donkerder is. In de loop der tijden zijn er ook decoratieve onderdelen aan toegevoegd: slingers, friezen, enz. Dit zijn bewijzen van latere esthetische veranderingen.

Door het inweken met zuur is de houtnerf overdreven hol geworden. Sommige van de beschadigingen dateren waarschijnlijk van lang geleden (kaars brandwonden, gerepareerde engelen kin). Onvoldoende zuurspoeling veroorzaakt soms zwarte schimmelvorming op het lichte eikenhout. 

De geplande restauratie zal de toestand van het altaarstuk voor de toekomst verbeteren en het een welverdiend nieuw leven inblazen. 

Dit kunstwerk is het oudste juweel van Vresse.

Willem Vandenameele