Geopad 094-Baarnse Bos

Wie al wandelend een representatief beeld van de geomorfologische gesteldheid en structuur van het Baarnse Bos wil krijgen adviseren wij de hierna door ons beschreven route te lopen. Het traject ervan komt grotendeels overeen met de wandelroute die Staatsbosbeheer in het bos markeerde. De 3,5 km lange route begint en eindigt bij het NS-station Baarn.

1. Bij het spoorwegstation kunnen wij al snel het Baarnse Bos in. Hiervoor moet dan nog wel de vrij drukke Generaal Luitenant van Heutszlaan worden overgestoken. Aan de overzijde van de weg nodigt de gemarkeerde wandelroute ons dan uit voor een kennismaking met het bos. De route leidt ons eerst langs het voormalige station van het spoorlijntje naar Den Dolder.
Daar bereiken we al spoedig de rand van een soort sterrenbos, waar vanuit een langgerekte geometrische vijver uitstralende lanen door een vrijwel rechthoekig lanenstelsel met elkaar zijn verbonden. De geschetste geometrische structuur behoort tot de oudste van het bos en bestond reeds in 1733.

2. Aan de rand van het sterrenbos slaan we rechtsaf om een stukje van het rechthoekige “lanenraamwerk” te verkennen. Al snel komen wij dan terecht bij de voornaamste zichtas van het Baarnse Bos. Het is de tegenwoordig deels in de bebouwde kom van Baarn gelegen Witte Laan, die ons links naar de diepliggende geometrische vijver brengt. De gemarkeerde route loopt dan even langs de rechterzijde van de vijver om vervolgens schuin rechtsaf weer een radiale laan te gaan volgen. Deze leidt ons naar de zone van het Baarnse Bos waar droge zandige windafzettingen uit de laatste ijstijd voor de herbebossingen enkele eeuwen aan verstuivingen onderhevig waren. Er is goed te zien dat de winderosie bij die verstuivingen vooral bepaalde zones verlaagde en het wegwaaiende zand daaromheen door begroeiing werd opgevangen. Het laatste leidde tot het ontstaan van duinformaties, waarvan wij nu een door ophogingen markant geworden voorbeeld te zien krijgen. Bovenop de heuvelpartij konden de bezoekers van het bos enkele eeuwen geleden nog genieten van een fraai uitzicht op het cultuurland van de hoeve Netelenburg, het park van Soestdijk en grote heidevelden. Op een van de heuvels stond in de 18de eeuw een luxe zitbank, die bekend werd als De Troon.

3. Onderaan de heuvelpartij kruisen wij de lange zichtas van het Baarnse Bos, die Schrikslaan werd gedoopt. Even verderop leidt de gemarkeerde route ons langs en door een bosgedeelte dat pas later werd aangelegd. In het midden van de 18de eeuw was het nog een grote landbouwenclave, die behoorde bij de hoeve Netelenburg.

Na linksaf geslagen te zijn volgen we aan de rand van het beboste cultuurland even het tracé van de voormalige interlocale zandweg, evenwijdig waaraan omstreeks 1763 de Amsterdamse Straatweg zou worden aangelegd.

4. Bij een plek waar de gemarkeerde route even zigzagt groeit op het voormalige cultuurland tegenwoordig een beukenbos. Even verderop mogen wij bij de bebouwing langs de Amsterdamse Straatweg linksaf. We komen dan terecht in een ten dele bochtige “bovengrondse bomentunnel” ofwel loofgang, die wij helemaal door zouden kunnen lopen. In dat geval kruisen wij andermaal de zichtas Schrikslaan.

5. Die laan biedt links echter de mogelijkheid een ommetje te maken door een geomorfologisch boeiend stukje van het Baarnse Bos. We moeten de Schrikslaan dan na het passeren van een tweetal zijwegen weer verlaten. Rechts brengt een bospad ons daarna via een door steile hellinkjes gemarkeerd stuifdalletje naar de eerder al een eindje bewandelde Wittelaan. Daar aangekomen moet voor een terugkeer naar de loofgang opnieuw rechtsaf worden geslagen. Na enkele honderden meters krijgen wij dan de loofgang weer te zien, die nu ook de Wittelaan blijkt te kruisen.

6. Links leidt het meest oostelijke stukje van de loofgang ons vervolgens naar een vrijwel ronde terreindepressie met een geometrische vijver, die waarschijnlijk ter plekke van een voormalige kwelkrater werd uitgegraven. De bedoeling is dat wij die komvormige laagte links weer de rug gaan toekeren.

7 De gemarkeerde route loopt dan andermaal door een deel van het Baarnse Bos waar voor de grootschalige herbebossingen enige tijd verstuivingen mogelijk waren. De route verder volgend krijgen wij dan eerst onder meer een kleine trogachtige laagte te zien. Voorbij deze terreindepressie slaat ons geopad successievelijk rechts- en linksaf. Even later bereiken wij een scheve gebroken T-kruising, alwaar wij het reliëfrijke deel van het Baarnse Bos weer kunnen verlaten door linksaf te slaan.

8. Onze ambiance is dan weer het door een lanenraam “verstevigde” geometrische sterrenbos. Schuin rechts kunnen wij er via een van de “raamlanen” terug naar de plek waar onze wandeling door het bos begon.

Door het lopen van de beschreven route zal het Baarnse Bos zijn overgekomen als een lommerrijk wandelgebied met een dominante geometrische structuur. Wie koos voor een ommetje via het centrale deel van het bos zal bemerkt hebben dat het wandelgebied plaatselijk ook geomorfologisch niet oninteressant is.