Wandeling door het kuurpark

Ga op een rondleiding door het Kuurpark van Hausberge. Op 10 locaties zijn QR-codes geplaatst die informatie geven over het Kuurpark. Scan ter plaatse eenvoudig met uw smartphone en luister:

Station 1 - Huis van de Gasten: Het is wettelijk verplicht in de deelstaat Noordrijn-Westfalen dat een kuuroord faciliteiten voor de gasten biedt voor begeleiding en recreatie. Daarom waren er al lange tijd plannen voor een Huis van de Gasten, die op 26 maart 1981 werden afgerond met de opening van het Huis van de Gasten. Verantwoordelijk voor het ontwerp en de bouw was de architect van Hausberge, Hans-Werner Lachwitz, die in een eerdere architectuurwedstrijd 27 concurrenten had verslagen. Het Huis van de Gasten heeft in de 34 jaar van zijn bestaan uiterlijk nauwelijks veranderingen ondergaan. Wat wel is veranderd, is de omgeving, want de grote geplaveide parkeerplaats is inmiddels heel dicht bij het Huis van de Gasten gekomen.
Tijdens de inauguratie werd aangekondigd dat de bouw van het huis 1,9 miljoen DM heeft gekost, waarbij het land ongeveer een derde van deze kosten op zich nam. De investering heeft zich uitbetaald, zoals blijkt uit cijfers die 10 jaar later werden gepresenteerd: het aantal kuurgasten steeg van 9.000 in 1980 naar 48.000 kuurgasten in 1990, wat natuurlijk aanzienlijke inkomsten betekende voor de kuurbelasting. Gemiddeld kwamen er destijds ongeveer 2.500 personen per jaar, zowel lokale bewoners als kuurgasten, naar evenementen in het Huis van de Gasten. Er waren diavoorstellingen, filmvoorstellingen, creatieve cursussen (waaronder zijdeschilderen, pottenbakken, batik, boerenkunst, emailleren), gezondheidslezingen en gymnastiekcursussen. Na het wegvallen van het kuurgebied aan het eind van de jaren negentig werd ook besproken hoe het Huis van de Gasten in de toekomst zou kunnen worden gebruikt - zou het een jeugdcentrum moeten worden of zou het de openbare bibliotheek moeten huisvesten? In eerste instantie werd het huis gebruikt als tijdelijke locatie voor de financiële afdeling en andere gespecialiseerde afdelingen, toen het stadhuis in de jaren 2004 en 2005 werd verbouwd. Destijds werd tot verdriet van de Kneipp-vereniging en andere verenigingen zelfs de gymnastiekzaal omgebouwd tot een grote kantoorruimte.
Daarna werd het Huis van de Gasten, meer in overeenstemming met zijn oorspronkelijke doel, de zetel van de stedelijke afdeling Economische Zaken en Toerisme, met de Tourist Information als aanspreekpunt voor alle toeristische aangelegenheden.

Sinds enkele jaren heeft de Volksbank het Huis van de Gasten als tijdelijke locatie ingenomen, totdat het nieuwe Volksbank-gebouw aan de Kirchsiek tegenover de stadsbank is voltooid.

Station 2 - Parkeerplaats: Het Kuurpark, de groene en recreatieve zone van Hausberge, werd na ruim een jaar bouwtijd voltooid en op 8 mei 1980 officieel ingewijd. De transformatie van het verlengde Faulensieks tot Kuurpark kostte 2,2 miljoen DM, waarbij 75% van de kosten als subsidies van het land, de federale overheid en de regio kwamen. Daarnaast hebben bedrijven, verenigingen en individuele burgers in totaal 49.500 DM geschonken voor rustbanken in het park. De voorzieningen in het Kuurpark, zoals waterspelen, evenementenforum, beschutting, rust- en speelplaatsen, worden sindsdien tot op de dag van vandaag door zowel jongere als oudere burgers als recreatie- en ontspanningsgebied gebruikt en gewaardeerd. Vooral oudere burgers genieten van de inmiddels oude bomen in het park als vervanging voor de voor hen niet meer toegankelijke steile bergbossen op de Jakobsberg.

Station 3 - Forum: De grote concertenmuschel, ook wel Forum genoemd, in het centrum van het kuur- en burgerpark, was een zeer veelgebruikte locatie voor muzikale optredens, dansvoorstellingen en zelfs kerkdiensten. Zo werden vroeger in de zomermaanden in het kader van de kuurgastenzorg regelmatig zondagsconcerten en serenadeconcerten op woensdagavond gehouden, die ook bij de bevolking zeer geliefd waren. Daarom is het niet verwonderlijk dat ook na het stoppen van de kuuractiviteiten de concerten op zondagmiddag werden voortgezet. Vrijwel alle koor- en instrumentale groepen uit Porta Westfalica hebben hier al eens opgetreden, evenals vele andere muziekgroepen uit de regio en daarbuiten. Heel recentelijk is echter besloten om de concerten niet langer in het Kuurpark te houden in het jaar 2015. Veel vaste gasten van de kuurparkconcerten zijn bedroefd dat ze niet langer kunnen genieten van het gebruikelijke concert op zondagmiddag in het Kuurpark. Het is afwachten of een regelmatige verandering van locatie in de verschillende dorpen zal bijdragen aan een verlevendiging van het evenement.

Station 4 - Paviljoen: In 1971 was er het eerste concept voor het geplande Kuurpark door landschapsarchitect Helge Reuter uit Borgholzhausen. Op de ontwerpen is meteen te zien dat de landschapsarchitect de natuurlijke omstandigheden van het terrein sterk heeft meegenomen in zijn plannen. Dit eerste deel van het Kuurpark met een oppervlakte van bijna 3,9 ha kostte 2,3 miljoen DM, waarbij de stad werd geholpen met 1,747 miljoen DM aan federale en regionale middelen.
In een tweede bouwfase werd iets later onder andere een toegang voor gehandicapten vanaf de Hoppenstraße gebouwd. Sinds de voltooiing in 1980 vervult het Kuurpark verschillende belangrijke functies. Het was aanvankelijk een van de kiemen van de ontwikkeling van het kuuroord, maar het was ook vanaf het begin een rustige zone nabij het stadscentrum, een recreatie- en vrijetijdsgebied voor de burgers en een mogelijkheid voor kunstenaars, verenigingen, scholen, kerken, stedelijke kantoren, zoals het jeugdkantoor, om openluchtevenementen te organiseren. Want het Kuurpark had vanaf het begin ook de functie van een burgerpark. Het hele complex wordt al vele jaren bezocht door de meest uiteenlopende bevolkingsgroepen: oudere burgers die de paden veel gebruiken om te wandelen, voetgangers die rechtstreeks naar het stadscentrum willen of mensen die op zoek zijn naar ontspanning, die bij mooi weer op de weiden liggen, kinderen die ravotten op de weiden en op de speelplaats, en jongeren die zich 's middags en 's avonds onder de daken van de paviljoens verzamelen. Als je vanaf hier naar de Grote Concertmuschel, het Forum, kijkt, dan kijk je uit over een groene weide die al in privébezit is van de Volksbank. De Volksbank wil op deze groenstrook een appartementencomplex bouwen, zoals je al kunt zien achter dit kleine paviljoen bovenop de heuvel, als het stadsbestuur het Kuurpark aanwijst als bouwgebied.

Station 5 - Zwarte els bij de oostelijke vijver: U staat hier bij een zwarte els, die bijzonder is omdat elzen als enige loofbomen kegels als vruchten hebben. In het voorjaar zie je veel lange bloeiwijzen aan de takken hangen, omdat de els een windbestuivende boomsoort is. Dat wil zeggen, de els laat haar stuifmeelkorrels niet door insecten naar een andere els dragen, maar laat de stuifmeelkorrels met behulp van de wind naar een vrouwelijke bloem op een andere boom vliegen. Omdat het zeer onwaarschijnlijk is dat de bloemstuifmeel op een els terechtkomt, produceert de boom miljoenen kleine stuifmeelkorrels die bij wind als een gele wolk worden verspreid. De zwarte els staat hier aan de meest oostelijke vijver van het Kuurpark. In deze vijver groeien in de zomer geel bloeiende waterlelies, de imposante pluimzegge en de gele waterranonkel. Ook leggen enkele padden hier jaarlijks hun eikladders in het vijverwater. Veel padden hebben hun leven te danken aan de amfibieënrasters die elk jaar door de stad langs de Faulensieks en de straat "Unter dem Friedhof" worden opgesteld. Bovendien worden de padden behoed voor verkeersdoden omdat toegewijde inwoners van Hausberge als paddenrastersbeheerders elke avond en elke ochtend de paddenrasters controleren en de bedreigde amfibieën over de weg naar het Kuurpark dragen.

Station 6 - Speeltuin: Toen de gemeenteraad van Porta Westfalica op 7 november 2005 besloot om de kuurbelasting af te schaffen, kopte het Mindener Tageblatt destijds: "Een zwanenzang voor de kuurgeschiedenis van Porta?" Een van de vaders van het Kneippkuuroord Hausberge, Albert Münstermann, antwoordde in een interview op deze vraag: "Nee. Dit verhaal is nooit ten einde, omdat de opdracht blijft bestaan die we van het landschap hebben: namelijk andere mensen ontspanning en ervaringen bieden." Münstermann's uitspraak lijkt bewaarheid te worden als men de recente ontwikkelingen in Hausberge bekijkt, die gekenmerkt worden door het feit dat het stadsbestuur zich inmiddels weer intensief bezighoudt met het bevorderen van het toerisme in de stad. Een kuurpark als belevingsruimte voor toeristen, bijvoorbeeld met een gepland bijenleerpad van de lokale imkervereniging, past daar goed bij. Maar ook de lokale bewoners kunnen zich in het kuurpark ontspannen met een potje jeu de boules of kijken naar hun kinderen terwijl ze sleeën op de glooiende grasvelden of klimmen op de kleine speeltuin. Vooral kinderen zijn erg gefascineerd als ze 's avonds vleermuizen boven het kuurpark zien fladderen. Aan de hand van de soortspecifieke locatie-oproepen kon tijdens verschillende excursies met de Mindener vleermuizenexpert Sandra Meier worden aangetoond dat drie soorten vleermuizen het kuurpark als jachtgebied gebruiken. Het Hausberger kuurpark is een belangrijk binnenstedelijk leefgebied voor de beschermde vleermuissoorten dwergvleermuis, grote rosse vleermuis en brede vleermuis. De vele verschillende inheemse boom- en struiksoorten, de natuurlijke vijvers, de hoogstamboomgaard, maar ook de bloemrijke graslandgebieden bieden veel insecten een ideaal leefgebied, zodat de vleermuizen hier veel insecten als voedsel vinden. Bovendien biedt het kuurpark, met zijn oude bomen die al meer dan 30 jaar bestaan, waarschijnlijk ook geschikte zomerverblijven voor de vliegende dieren in holle bomen.

Station 7 - Voorjaarsbloeiers: Inmiddels hebben ook veel inheemse voorjaarsbloeiers zich hier in het kuurpark gevestigd. Zo groeit hier onder de struiken en bomen het geelbloeiende klein hoefblad met zijn stervormige, glanzende bloemen. De naam klein hoefblad is afgeleid van scheurbuik, de beruchte ziekte van zeelieden waarbij de zeelui door een gebrek aan vitamine C hun tanden verloren. En juist daarom draagt het klein hoefblad zijn naam - het bevat veel vitamine C - maar is vanwege zijn zoutintolerantie niet geschikt om als vitamine C-voorraad mee te nemen op lange zeereizen. Een andere fascinerende plant heeft zwart gevlekte grote bladeren. Het is de aronskelk, waarvan de bloem eruitziet als een staf. Deze bloem geeft een betoverende urinestank af voor vliegen en muggen, zodat ze in de bloem kruipen. Daar glijden de insecten vervolgens door de oliedruppels in de kolfglijdvalbloem. Reuzenhaartjes voorkomen dat de insecten tot 1 dag lang kunnen wegvliegen, wat ze zouden moeten doen om de bestuiving uit te voeren. Sommige spoorbijtende hommels omzeilen deze intelligentiebloem echter door gewoon van achteren naar de stekel te kruipen en de steek op te bijten om bij de nektar daar te komen. Een derde lenteboodschapper van het kuurpark heeft zowel violette als witte bloemen: de holle holwortel. De naam komt van de giftige wortelknol die naar buiten groeit en van binnen hol wordt. En de naam holwortel komt van de vorm van de bloem, die lijkt op de gespoorde poten van de vogel leeuwerik. De holle holwortel had een bloem die 90 graden gedraaid was, zodat alleen intelligente insecten bij de nectar konden komen. Sommige spoorbijtende hommels omzeilen echter deze intelligente bloem door gewoon van achteren naar de stekel te kruipen en de stekel op te bijten om bij de nektar daar te komen.

Station 8 - Roelsche Weide: Als je hier bij de struik van de zwarte vlier kijkt, kijk je uit over de Roelsche Weide, waar inmiddels enkele zeldzame fruitbomen staan die onder andere door de vereniging "Naturschutz und Heimatpflege Porta" daar zijn geplant. In de boomrij achter de vlierstruik zie je van boven naar beneden de volgende bomen: een appelboom van het ras Jonagold, een appel van het ras Alkmene, een moerbeiboom, een oude pruimensoort genaamd "Gelber Spilling", een zeldzame zoete kers genaamd "Garrns Bunte" en een oude pruimensoort genaamd "Flotows Mirabelle". Op de fruitweide staan zelfs meerdere appelbomen van het ras "Kaiser Wilhelm", wat gezien het prachtige uitzicht op het "Keizer-Wilhelm-beeld" heel goed past. In de herfst kun je zien dat sommige Hausbergers op zoek zijn naar afgevallen appels van de keizerappel. Onder de fruitweide zie je het verzorgingstehuis voor ouderen Sophienhof met zijn 115 een- en tweepersoonskamers. Op de website van Sophienhof wordt het Kuurpark als volgt gepromoot: "Achter het huis is een groot zonneterras. Slechts een paar stappen en je bent in het Kuurpark met zijn geplaveide klinkerpaden, waar 's zomers midden in het groen kuurconcerten worden gegeven." En inderdaad maken veel bewoners van het verzorgingstehuis gebruik van de paden van het kuurpark met of zonder rollator om wat frisse lucht te krijgen, wat in het luchtkuuroord Hausberge dankzij de luchtzuiverende oude bomen in het Kuurpark zeer goed mogelijk is.

Station 9 - Kuurhuis: Vanaf hier heb je een goed zicht op het grote gebouw aan de noordelijke rand van de Roelsche Weide. Het is het kuurhuis, dat op 15 november 1983 werd geopend door het echtpaar Karin en Wilfried Müller. Hiermee was destijds de laatste voorwaarde vervuld voor de erkenning van Hausberge als