Geopad 180b-Houten-De Schonauwen-Loerikroute

Door het volgen van de Schonauwen –Loerikroute krijgt men een representatief beeld van het jongere, zuidoostelijk deel van Houten. De meest opvallende historisch interessante plekken zijn er het kasteelterrein van Schonauwen en de restanten van de buurtschap Loerik. Vanwege de bouw van de wijk werden er echter de enigermate op een Romeins castellum lijkende rechthoekige stationsbuurt en de vijfhoekige aarden omwalling gepland die de aanwezigheid van een antieke verdedigingslinie suggereert.

1. De wandeling begint bij het station Houten-Castellum. Dat hooggelegen station ligt middenin een omgrachte rechthoekige buurt die in sommige opzichten kan doen denken aan een Romeinse vestingnederzetting . Daaraan wordt ook bijgedragen door het fijnmazige (vierkant) rechthoekige patroon van smalle straten, de flankering daarvan door lange blokken woningen met Romeinse architectuurkenmerken en de aanwezigheid van een vrij groot centraal gelegen plein. Zelfs de straatnamen wekken de indruk dat men in een castellum is terecht gekomen.
Vanuit het station volgt de route eerst even de hoofdontsluiting Castellumpad. Dat doet ze aan de westzuidwestzijde van het station. Al snel bereikt men er het kleine plein Piazza dat rechtdoor lopend uiteindelijk overgaat in het Schoneveldsepad.

2. Dit leidt naar het lintdorp langs de Middeleeuwse Houtense Wetering. Intussen komt men langs het Wijkcentrum / Cultuurhuis Schoneveld. De weg langs de Houtense Wetering werd op de plek waar de route haar bereikt omgedoopt in Parkhout. Aldus wordt gerefereerd aan het achtervoegsel hout van de straatnamen in een aangrenzende woonbuurt.
Door rechtsaf te slaan kan men kennismaken met een aantal van de monumentale boerderijen en woningen die bij de Houtense Wetering behouden bleven. Ook sommige antieke bruggetjes en lommerrijke erven zijn interessant.
Voorbij een grote monumentale boerderij aan de linkerzijde van de weg wordt de route gekruist door de zogenaamde Vijfwal. Het is een groenzone waarvan een nagebootste vijfhoekige verdedigingslinie de ruggengraat vormt. De “linie” presenteert zich als een met enkele soorten laanbomen beplante aarden wal waarvan de hoeken werden gemarkeerd en geaccentueerd door bolwerkachtige verhogingen.

3. De route gaat links de Vijfwal volgen via het Schonauwensepad. Na enige tijd krijgt men dan het dubbel omgrachte terrein van Kasteel Schonauwen te zien. Zodra dat het geval is wordt andermaal linksaf geslagen. Men komt dan langs een relatief lommerrijk gedeelte van het terrein waar ook enkele woningen staan.
Even verderop bereikt men weer de weg langs de Houtense Wetering die er Granietsteen werd gedoopt. Ook deze naamsverandering verwijst naar een achtervoegsel. In dit geval naar het naamdeel steen dat de belendende woonbuurten kenmerkt.
De route volgt rechts het weggedeelte Granietsteen. Men loopt dan eerst nog langs een deel van het kasteelterrein waar aan de rand van een lommerrijke plek een restant van de burcht Schonauwen is te zien.

4. Ook het weggedeelte Granietsteen leidt naar een deel van de Vijfwal die er binnenlangs de rondweg loopt. Ook nu gaat men de Vijfwal weer links volgen. Daarvoor wordt ditmaal echter eerst de spoorlijn gepasseerd. Een tunneltje maakt dat mogelijk. De route blijft de Vijfwal daarna vrij lang trouw. Ze passeert dan na verloop van tijd een behouden monumentale boerderij.

5. Even later bereikt men een gebied waar zandige rivierafzettingen werden weggegraven om enkele nabijgelegen bouwlocaties te kunnen ophogen. Een bochtige oude weg naar de buurtschap ’t Goy bleef echter afgraving bespaard. Bovendien is bij de ontgrondingen het tracé van enkele voormalige rivierbeddingen geaccentueerd.
De route langs de Vijfwal ontmoet de oude weg naar ’t Goy op een T-kruising. Ook die gaat men links volgen. Rechts wordt er een door uitgravingen geaccentueerde waterloop geflankeerd door een kleurrijke rij, Scandinavisch lijkende, houten woningen.
Iets verderop draait de oude weg Houten – ’t Goy negentig graden naar links. De naam van de verbinding is er gewijzigd in Beusichemsetuin. Zoals de lezer al zal hebben vermoed mag men
hieruit concluderen dat de straatnamen in de omgeving met het achtervoegsel “tuin” eindigen.

6. De route slaat nu rechtsaf om even later de wijdbochtige weg Binnentuin door de buurtschap Loerik te volgen. Tegenover een behouden antieke hoeve gaat men daar vervolgens links een savanneachtige parkje in. De ondergrond werd er vanwege haar archeologische verwachtingswaarden uitgravingen bespaard. Wel werd het er van nature enigszins golvend reliëf wat geaccentueerd door ophogingen.
Enkele archeologisch interessante plekken zijn er gemarkeerd door ronde palen terwijl een aantal op het terrein geplaatste roodbruin gekleurde “rotsblokken” moeten suggereren dat er vroeger vee graasde.

7. Na de verkenning van het enigszins heuvelende parkje wordt rechts voor de tweede keer een stukje van de weg Beusichemsetuin gevolgd. Achter het erf van een oude boerderij duikt men er opnieuw een groengebiedje in. Daar kan via een pad naar en langs een natuurlijk watertje worden gelopen. Men komt dan terecht op het oude Loeriksepad. Het verleidt rechts visa versa andermaal een stukje van de Beusichemsetuin te volgen. Dat is vooral interessant doordat er nog enkele antieke boerderijen behouden bleven en langs de noordzijde van de weg weer een deel van de Vijfwal is te zien.

8. Tenslotte wordt het “castellum” weer opgezocht. Daar kan men via de smalle Porta, het plein Forum en een stukje van het Castellumpad terug naar het spoorwegstation.